Biểu tình chống TQ và vai trò của trí thức

Hai cuộc biểu tình Sài Gòn, Hà Nội diễn ra hôm ngày 5 tháng 6 năm 2011 và ngày 12 tháng 6 năm 2011 nhằm phản đối Trung Quốc, kêu gọi lòng yêu nước... Ðã nói lên điều gì? Và sẽ đi về đâu?

Nếu như cuộc biểu tình vào ngày 5 tháng 6 ở thành phố Sài Gòn diễn ra khá suông sẻ, ôn hòa với số lượng người tham gia đông đúc, khí thế mạnh mẽ, hùng hậu thì cuộc biểu tình ngày 12 tháng 6, chỉ sau đó đúng một tuần, mọi chuyện lại hoàn toàn thay đổi, số lượng ít ỏi, tâm lý lo sợ, công an bắt người, trấn áp, mật vụ và dùi cui có thể “lên tiếng” bất kì lúc nào. Một cuộc biểu tình thất bại so với lần trước. Có nhiều người bị bắt. Một số người bị “kẻ lạ” bám riết về tới nhà.

Ngược lại, ở thành phố Hà Nội, nếu như cuộc biểu tình ngày 5 tháng 6 đã thất bại với số lượng ít ỏi, bị công an vây tứ phía, không tiếp cận được địa điểm cần đến (đại sứ quán Trung Quốc), sớm tan hàng vì bị công lực trấn áp, đe dọa... Thì cuộc biểu tình ngày 12 tháng 6 lại rất thành công với một lực lượng đông đảo, hùng hậu, đội ngũ trí thức dẫn đầu, quả cảm đưa đoàn biểu tình tiếp cận vào gần sát đại sứ quán Trung Quốc. Ðây là một cuộc biểu tình khá thành công.

Tại Sài Gòn, trong cuộc biểu tình ngày 5 tháng 6 có mặt nhiều trí thức, văn nghệ sĩ tiêu biểu như: Ðình Vượng, Vương Ðình Chữ, Nguyễn Ðình Ðầu, Lê Hiếu Ðằng, Nguyễn Quốc Thái, Trần Tử Vân Anh, Andre Hồ Cương Quyết, Huỳnh Tấn Mẫm, Phạm Xuân Nguyên, Ðỗ Trung Quân, Tuấn Khanh, Ngô Lực... Cùng với băng rôn, biểu ngữ, khẩu hiệu.

Lần biểu tình ngày 12 tháng 6, vẫn chừng đó khẩu hiệu, băng rôn, biểu ngữ nhưng cuộc biểu tình trở nên lỏng lẻo, cảm giác hoang mang và không ai tin ai vì có quá nhiều “kẻ lạ” trà trộn trong đoàn biểu tình đến độ người ta có thể nghi bất cứ người nào bên cạnh mình là công an mặc thường phục. Cuộc biểu tình thất bại ngay từ lúc khởi sự.

Trái ngược với Sài Gòn, cuộc biểu tình ngày 12 tháng 6 ở Hà Nội diễn ra khá suôn sẻ và thành công với đông đúc trí thức tham gia, trong đó, tiêu biểu gồm những trí thức như Phạm Xuân Nguyên, Giáo Sư Huệ Chi, Giáo Sư Phạm Duy Hiển và một số giáo sư, tiến sĩ khác đứng sau cổ vũ, động viên sinh viên, học trò của mình tham gia biểu tình... Cuộc biểu tình trở nên mạnh mẽ, hùng hậu, khí thế ngùn ngụt... hơn hai ngàn người tham gia.

Sự thành công và thất bại của hai lần biểu tình ở hai thành phố lớn Sài Gòn, Hà Nội có nhiều nguyên nhân. Nhưng chung qui có hai nguyên nhân chính: Sự có mặt và vắng mặt của giới trí thức, văn nghệ sĩ; Sự đàn áp của chính quyền.

* Trí thức là ‘trung tâm’

Ở cuộc biểu tình ngày 5 tháng 6 tại Hà Nội, phần lớn người tham gia là các mẹ, chị, thanh niên nhiều thành phần.

Cuộc biểu tình ngày 12 tháng 6 tại Hà Nội, lực lượng sinh viên tham gia đông đúc, khoản 70% là sinh viên các trường đại học, cao đẳng...

Ðiều này cho thấy rằng một khi các trí thức vào cuộc, họ như những con chim đầu đàn, dẫn dắt theo cả một vài thế hệ trẻ cùng tham cuộc. Nhờ vào sự có mặt của các trí thức có uy tín, niềm tin của các sinh viên nói riêng và thanh niên, tuổi trẻ nói chung cũng mạnh lên, vô hình trung họ đi có “người hướng đạo”, họ bình tĩnh và không sợ hãi.

Chính sức mạnh tri thức và sự quyến rũ, hấp lực của trí tuệ đã giúp họ vượt qua nỗi sợ hãi khi đối diện với dùi cui, công an, chó nghiệp vụ và quân đội.

Ngược lại, cuộc biểu tình ngày 12 tháng 6 tại Sài Gòn, vắng mặt những trí thức tiêu biểu của cuộc biểu tình trước, đội ngũ trở nên rời rạc và “hiệu ứng giao thông” cũng không được sử dụng, đoàn biểu tình đã tụ tập, ngồi lại khá lâu trước công viên 30 tháng Tư, bị công an trà trộn, dân phòng, cảnh sát 113 bao vây tứ phía... khiến đoàn biểu tình rơi vào thế bị động, hoạt động kém hiệu quả.

Thành phần tham gia biểu tình lần này cũng phức tạp hơn lần trước rất nhiều, số lượng sinh viên chiếm chưa tới 50%, các thành phần khác chiếm hơn 50%, rời rạc, lủng củng. Công an bắt người, trấn áp, dẫn đến tan rã.

Có thể nói sự vắng mặt những trí thức tiêu biểu kéo theo sự vắng mặt của nhiều sinh viên là nguyên nhân chủ yếu của sự thất bại.

Cộng thêm sự thất bại đến từ “khách quan”: Sự đàn áp của chính quyền.

Nếu như trong lần biểu tình trước, chính quyền tỏ ra ôn hòa, cử người đến thương thuyết với đoàn biểu tình thì lần này họ thẳng tay bắt bớ, đàn áp và dập tắt.

Hơn nữa, sự vắng mặt của những trí thức, văn nghệ sĩ tiêu biểu là lỗ hổng lớn về thanh thế của đoàn biểu tình và là cơ hội để ngành công lực ra tay trấn áp. Vì dù sao đi nữa, “họ” cũng đủ thông minh để nhận ra rằng trấn áp trí thức, văn nghệ sĩ yêu nước đồng nghĩa với phản động.

Sự có mặt hay không có mặt của các trí thức, văn nghệ sĩ tiêu biểu luôn đồng nghĩa với sự hiện hữu hay vắng bóng những “trung tâm” trong mỗi cuộc biểu tình, góp phần củng cố tâm lý, tạo sức lan tỏa và cộng hưởng sức mạnh. Bên cạnh đó, những “trung tâm” cũng là “trở ngại” lớn cho ý đồ đàn áp, dập tắt của chính quyến.

Sự vắng bóng “trung tâm” dẫn đến sự đàn áp, bắt bớ và đoàn biểu tình ở Sài Gòn bị phân rã, thất bại trong buổi sáng ngày 12 tháng 6 và sự xuất hiện những “trung tâm” trong cuộc biểu tình cùng thời gian tại Hà Nội dẫn đến thành công, ôn hòa... cũng đủ chứng minh cho luận điểm trên.

* Sự sợ hãi và lòng quả cảm

Sự sợ hãi và lòng quả cảm là hai mặt trong một con người, khi có mặt của tri thức sáng tạo và trí tuệ hiền minh thì lòng quả cảm được nhân lên. Ngược lại, khi thiếu vắng nó, con người trở nên nhỏ bé và sợ hãi.

Việt Nam có bao nhiêu đồn công an? Có bao nhiêu nhà giam, trại giam? Và có bao nhiêu nhà giam, trại giam đang bỏ trống? Nếu như mỗi tuần, bắt toàn bộ đoàn biểu tình vào trại giam với lý do họ chống đối lệnh cấm biểu tình, con số lên vài ngàn người thì liệu bao nhiêu nhà giam, trại giam và bao nhiêu kinh phí cho đủ để cung cấp cho các hoạt động bắt bớ, di chuyển và cơm nước hằng ngày cho “phạm nhân”?

Trong trường hợp có quá nhiều người bị giam vì biểu tình thể hiện lòng yêu nước, chống Trung Quốc, kêu gọi giữ lấy Trường Sa, Hoàng Sa, biển đảo và biên giới trước bành trướng Trung Quốc... Thì liệu nỗi sợ hãi đàn áp và nhà giam có tồn tại hoặc nếu còn tồn tại thì có đến nỗi khiếp hãi như hiện nay?

Và nếu như mọi trí thức đều thể hiện, bày tỏ lòng yêu nước của mình thông qua các cuộc biểu tình không có cách thể hiện lòng yêu nước nào tốt hơn là biểu tình.

Trong trường hợp nếu các trí thức giữ im lặng, phớt lờ lời kêu gọi, không tham gia biểu tình, không tham vấn và tư vấn những kế hoạch, phương pháp, phương hướng để duy trì tiếng nói yêu nước, hành động cứu biển đảo, lãnh hải, lãnh thổ quốc gia... Thì câu chuyện sẽ rơi vào bẫy hoặc rơi vào im lặng, mọi công cuộc xem như phá sản.

Chính những lẽ trên đây, người trí thức, nghệ sĩ, văn nhân không thể im lặng trước lời kêu gọi của người yêu nước chân chính. Vì sự có mặt của họ đồng nghĩa với sự tồn tại của nguyên khí quốc gia.

Và nếu họ không hưởng ứng lời kêu gọi, cũng đồng nghĩa với lời dự báo lâm nguy của dân tộc, đồng nghĩa với sự trì trệ và không có một cuộc cách mạng nào tồn tại trên đất nước hình chữ S: này!